‘Tôi không phải là ảo thuật gia. Tôi chỉ đối xử với bộ não con người giống như tất cả những bộ máy khác mà bạn có thể huấn luyện để chúng hoạt động tốt hơn.’ Đây là phát biểu của Steve Peters, người được mệnh danh là ‘người đàn ông đứng sau những tấm huy chương’ của đội tuyển đua xe đạp Vương quốc Anh, sau ‘cơn mưa’ huy chương của Chris Hoy ở Thế vận hội 2008. Chris Hoy đã nói: ‘Thiếu Steve, tôi không nghĩ rằng tôi đã có thể đoạt được ba huy chương vàng Thế vận hội Bắc Kinh.’

Vậy vai trò của Peters là gì? Peters là một trong số ngày càng nhiều bác sỹ tâm lý thể thao, hoạt động trong lĩnh vực thể thao chuyên nghiệp. Viện Thể thao Anh hiện có 18 nhà tâm lý thể thao làm việc với 20 đối tác khác nhau trong các môn thi Olympic, Paralympic và thể thao chuyên nghiệp. Hãy tìm hiểu kỹ về những vận động viên mà bạn yêu thích; dù họ là ai  - cầu thủ bóng đá, vận động viên cricket hay đua xe, bạn cũng sẽ tìm được những người anh hùng thầm lặng đứng sau họ, giúp họ đạt và giữ được trạng thái tinh thần tốt nhất.

Peters nói về điều tối quan trọng: ‘Tôi giúp cho các vận động viên hiểu phương thức bộ não làm việc. Tôi dạy họ những bài tập tâm lý để hiểu những gì bộ não có thể và không thể làm được.’

Làm chủ giấc mơ

Một trong những ‘bí kíp’ của các nhà tâm lý học là rèn luyện ‘những cơn mơ có ý thức’ (lucid dreaming). Các nhà tâm lý học đã chỉ ra rằng bằng cách luyện tập một kỹ năng khi đang ngủ, bạn có thể cải thiện kỹ năng đó trong thực tế. Daniel Erlacher, Đại học Bern, Thụy Sỹ đưa ra ví dụ về một vận động viên nhảy cầu chuyên nghiệp đã tập luyện những động tác lộn và xoay vòng trên không trong những giấc mơ của mình. Bằng cách ‘quay chậm’ các động tác nhảy cầu và chỉ tập trung vào những chi tiết quan trọng của cú nhảy, vận động viên này đã có thể cải thiện thành tích của mình.Daniel Erlacher nói: ‘Tôi nghĩ ‘những cơn mơ có ý thức’ có rất nhiều triển vọng giúp cho các vận động viên luyện tập kỹ năng cũng như thử những động tác mới, thậm chí là thử nghiệm trước những động tác nguy hiểm.’

Nếu bạn thấy lĩnh vực này thích hợp và thú vị đối với mình, bạn có thể lựa chọn nộp đơn ứng tuyển cho rất nhiều khóa học chuyên ngành tâm lý thể thao tại nhiều trường đại học như Đại học Central Lancaster và Đại học Roehampton. Nếu bạn không muốn chỉ học tâm lý thể thao, bạn có thể lựa chọn ngành này là một mô đun trong hầu hết các khóa tâm lý học. 

Nếu không thích tâm lý học thể thao, bạn vẫn có thể bị thu hút bởi thách thức làm chủ bộ não để điều trị rối nhiễu tâm lý.

Tâm lý nhận thức, chuyên ngành tập trung vào các quá trình diễn biến tâm lý bên trong, là một nội dung quan trọng trong bất kỳ khóa tâm lý học nào. Đây cũng là một trong những chuyên ngành được lựa chọn nhiều nhất với vô số lựa chọn nghề nghiệp dành cho sinh viên sau khi ra trường.

Theo học chuyên ngành này, bạn có thể đến Nepal để thực hiện thí nghiệm kiểm tra khả năng chế ngự phiền não và tăng cường chất lượng cuộc sống thông qua biện pháp thiền của các nhà sư nơi đây. Hoặc bạn cũng có thể tới một căn cứ quân sự, giúp đỡ các chiến sỹ tăng cường khả năng hồi phục cũng như bớt căng thẳng. 

Hao Liu, một sinh viên Trung Quốc đang theo học năm hai ngành tâm lý tại Đại học Sheffield nhận xét: ‘Tâm lý nhận thức là môn học tương đối khó nắm bắt; tuy nhiên, một khi bạn đã làm chủ được những kiến thức cơ bản thì việc tiến hành các thí nghiệm lại dễ dàng hơn so với các chuyên ngành tâm lý khác.’

Liu muốn mở dịch vụ trị liệu tâm lý tại Tế Nam, quê hương cô ở vùng đông bắc Trung Quốc. Liu cho biết dịch vụ khám và chữa các bệnh tâm lý hiện khá phổ biến ở Trung Quốc, nhưng lĩnh vực này vẫn còn trong giai đoạn đang phát triển nên có rất nhiều cơ hội dành cho sinh viên tốt nghiệp. Hao Liu nói: ‘Phần lớn mọi người hiện nay đều hiểu rằng điều trị tâm lý cũng có tầm quan trọng không thua kém điều trị vật lý.’ Cô cho biết thêm các nhà tâm lý học có thể được trả lương cao tại những thành phố lớn như Tế Nam. 

Việc hiểu được những gì xảy ra bất thường trong bộ não cũng cho phép bạn nhận biết được nguồn gốc những âm mưu tội ác. Nếu theo học một mô đun về tâm lý học pháp y, bạn có thể sẽ làm việc với lực lượng cảnh sát, luật sư và bác sỹ để xác định những khía cạnh tâm lý của một vụ án. Đôi khi việc này sẽ giúp khám phá ra những bằng chứng để xác định ra đích gây án tiếp theo của tội phạm. Có khi bạn lại đến làm việc trong một trại giam nào đó để xác định xem phạm nhân nào có nhiều nguy cơ tái phạm cao nhất. Cũng có lúc bạn giúp cho bồi thẩm đoàn xác định trạng thái tinh thần của bị cáo. 

Đa dạng các lựa chọn nghề nghiệp 

Jason Chow, sinh viên người Malaysia hiện đang theo học năm ba ngành tâm lý học tại Đại học University College London nói: ‘Ai cũng có lựa chọn nghề nghiệp riêng mình. Nếu theo học ngành tâm lý học, bạn có thể sẽ tránh được rất nhiều khuôn mẫu định kiến; thay vào đó là vô số lựa chọn – có người muốn nghiên cứu bệnh tự kỷ, người lại lựa chọn làm bác sỹ, người khác lại chọn làm cho ngân hàng đầu tư. Tâm lý học là một lựa chọn hoàn hảo, phù hợp với những con người và tính cách khác nhau, giúp bạn đến được với rất nhiều lĩnh vực ngành nghề đa dạng.’

Raluca David, đến từ Ru-ma-ni, cũng đồng tình với nhận xét này. Cô sinh viên năm cuối Đại học Durham nói: ‘Tôi được lựa chọn học bốn môn tâm lý trong năm thứ ba. Tôi đã chọn các môn tâm lý học thần kinh, tâm lý học nhận thức, tâm lý tình cảm và tâm lý học tiến hóa.’ 

Raluca David bổ sung: ‘Điều đặc biệt và độc đáo về lĩnh vực tâm lý học là bạn sẽ được học tinh hoa của cả hai lĩnh vực xã hội và khoa học. Mặc dù bạn vẫn viết luận như trong các khóa học chuyên ngành xã hội, bạn cũng sẽ học cách sử dụng số liệu thống kê và thực hiện nghiên cứu. Vậy nên sau này dù bạn có chọn ngành gì thì bạn cũng có thể trình bày ý tưởng của mình và làm việc với những con số.’

Với những gì trình bày ở trên thì cũng không có gì lạ khi biết rằng sinh viên ngành tâm lý học phải nói và viết rất nhiều. Hao Liu nói: ‘Lúc đầu thì sinh viên quốc tế có thể thấy hơi khó khăn khi tiếng Anh không phải là tiếng mẹ đẻ của họ. Có một số thuật ngữ khá là khó hiểu.’ Tuy nhiên, mặt tích cực là tiếng Anh của bạn sẽ tiến bộ nhanh đến không ngờ. ‘Nhiều người bạn Trung Quốc của tôi học các khóa kỹ thuật và tôi thấy rằng các kỹ năng ngoại ngữ của họ không tiến bộ nhanh như tôi.’

Tâm lý học và...sô cô la

Sanaya Pardiwalla, một sinh viên đến từ Mumbai, Ấn Độ, đã tìm đến Đại học Bristol để nghiên cứu về sô cô la sau khi hoàn tất khóa học tâm lý học y tế tại Đại học Bath. Cô nói: ‘Tôi nghiên cứu những khía cạnh khác nhau khiến sô cô la trở thành lựa chọn không thể thay thế đối với khách hàng.’

‘Tôi cố gắng để trả lời câu hỏi liệu có thể ứng dụng tâm lý học để giải thích tại sao một số can thiệp đối với thái độ trong việc ăn uống thành công trong khi số khác lại không. Việc này thực sự rất thú vị, có rất nhiều câu hỏi cần được giải đáp.’

Ngày càng nhiều sáng kiến tăng cường sức khỏe trên khắp thế giới hiện nay dựa vào những kết quả nghiên cứu tâm lý học. Paul Kelly, Đại học Oxford, hiện đang hợp tác với Tổ chức Y tế thế giới để trả lời câu hỏi: Làm sao để luyện tập thể dục thể thao trở nên hấp dẫn hơn với người trẻ tuổi. Paul nói: ‘Chúng tôi sử dụng những lý thuyết tâm lý học để xác định điều gì ảnh hưởng đến niềm yêu thích thể thao.’

Có nhiều cách để các nhà tâm lý học có thể hợp tác với các tổ chức lớn, cải thiện chất lượng  y tế của một quốc gia. Ví dụ, tại Liên Hợp Quốc, các nhà tâm lý đang nghiên cứu cách cải thiện chất lượng những hỗ trợ mang lại cho người dân sau các cuộc chiến tranh. Là một nhà tâm lý học, có thể bạn sẽ tìm đến với những nơi vừa là trung tâm của một trận động đất nữa. 

Tiziana Rossetto, Trung tâm nghiên cứu Tương tác giữa Động đất và Con người, Đại học University College London cho biết các kỹ sư tại đây hợp tác với các chuyên gia tâm lý học nghiên cứu về phản ứng của con người khi họ thấy đất dưới chân mình rung chuyển. Kết quả nghiên cứu sẽ giúp xây dựng những tòa nhà an toàn hơn, thích hợp với những phản ứng thực tế của con người khi xảy ra tình huống khẩn cấp. 

Bạn muốn theo con đường học thuật? 

Nếu bạn muốn đi theo con đường học thuật, có rất nhiều cơ hội nghiên cứu tại Vương quốc Anh. Raluca David cho biết hầu hết các giảng viên đều tuyển thực tập sinh làm việc trong các phòng thí nghiệm của trường vào kỳ nghỉ. Bản thân Raluca đã từng là trợ lý nghiên cứu cho một giáo sư của cô. Raluca nói: ‘Nếu bạn thực sự muốn thì luôn có cơ hội để bạn thực hiện nghiên cứu một cách thích hợp.’

Và điều quan trọng là bạn không phải giam mình trong phòng. Như Raluca, cô đã tham gia một dự án nghiên cứu nhỏ ở Ru-ma-ni trong kỳ nghỉ. ‘Chúng tôi đi đến những vùng nông thôn và phỏng vấn người dân trong cộng đồng. Chúng tôi tiến hành điều tra về khu vực mà họ đang sống (thực ra lại là một khu vực được bảo vệ).’

Kết quả điều tra khá bất ngờ khi chỉ 30% người dân trong cộng đồng biết rằng họ đang sống trên khu vực được bảo vệ. ‘Phần lớn người dân cảm thấy vui vẻ khi biết được điều đó; tuy nhiên, cũng có người phản đối việc bảo vệ các loại động vật hoang dã như chó sói và gấu vì những con thú hoang dã này phá nhà cửa của họ.’  Mục tiêu của nhóm nghiên cứu là sử dụng kết quả nghiên cứu để giúp những người dân này suy nghĩ tích cực hơn về việc bảo vệ khu vực họ đang sinh sống.

Và Raluca David muốn trở lại Ru-ma-ni để giảng dạy. ‘Cơ hội được trải nghiệm hệ thống giáo dục tại Anh mang lại cho tôi cơ hội cải thiện hệ thống giáo dục tại quê nhà Ru-ma-ni.’

Sanaya Pardiwalla cũng chia sẻ: ‘Tại Ấn Độ, giáo dục coi trọng việc ‘gạo’ bài - đơn thuần ghi nhớ và trình bày lại những ghi nhớ đó trong bài kiểm tra. Còn ở Anh, sinh viên được khuyến khích tư duy và phản biện, với triết lý: ai cũng có cách riêng để trả lời câu hỏi và không câu trả lời nào giống với câu trả lời nào cả.’ Với Sanaya, cách học này hoàn toàn mới mẻ đối với cô. ‘Được trải nghiệm những điều mới mẻ đó tại Vương quốc Anh, tôi nghĩ sẽ rất thú vị khi có thể chia sẻ những điều này với các giảng viên trong các trường tại Ấn Độ.’

Câu chuyện về chiếc cửa sổ trưng bày của cửa hàng

Tuy nhiên, không phải ai cũng lựa chọn con đường nghiên cứu học thuật; bạn muốn tìm kiếm một nghề nghiệp mang tính thương mại nhiều hơn. Nhiều công ty sử dụng các sinh viên tốt nghiệp ngành tâm lý học, với những hiểu biết về tâm lý con người, để thuyết phục khách hàng mua sản phẩm của họ. 

Tim Denison, một nhà tâm lý chuyên ngành bán lẻ tại Ipsos Retail Performance cho biết phần lớn hành vi mua hàng của chúng ta là vô thức và các cửa hàng phải sử dụng rất nhiều ‘chiêu’ để một sản phẩm có thể lọt vào vùng nhận biết có ý thức của khách hàng. ‘Quan sát những khách hàng đi qua các ma-nơ-canh được trưng bày trong các cửa hàng, bạn sẽ thấy rằng rất ít người nhìn những ma-nơ-canh trưng bày này. Vì hình ảnh thoáng qua trong tầm nhìn ngoại vi của họ là hình ảnh một ma-nơ-canh thôi, không có gì mới cả.’ Ipsos Retail Performance là công ty hàng đầu về nghiên cứu thị trường bán lẻ, nơi phát minh ra các công nghệ đếm và phân tích số lượng khách hàng bán lẻ. 

Tim Denison cho biết hình ảnh chuyển động đi vào vùng nhận thức của con người rất nhanh, vì thế các cửa hàng đã bắt đầu giới thiệu những cách trình bày năng động hơn, thậm chí sử dụng cả người thật trong cửa sổ trưng bày. ‘Nếu bạn thấy một cái gì đó chuyển động, đó không phải là điều những người qua đường đoán trước được. Vì thế thường thì họ sẽ dừng lại.’

Và không chỉ đôi mắt ảnh hưởng đến thói quen mua hàng của con người. Một nghiên cứu gần đây của Đại học Leicester phân tích ảnh hưởng của việc bật nhạc trong khu bày bán sản phẩm rượu trong siêu thị. Tim Denison tiếp tục: ‘Khi nhạc Pháp được bật lên ở đây, doanh số bán sản phẩm rượu của Pháp tăng lên. Còn khi nhạc Đức được sử dụng thì doanh số bán sản phẩm của Đức cũng tăng lên.’ Trong bối cảnh môi trường kinh tế khó khăn và người mua hàng khó khăn hơi khi chi tiền, thị trường lao động rất cần những hiểu biết này và những người như Tim Denison. 

Còn một điều nữa – bạn hoàn toàn có thể chắc chắn rằng học tâm lý sẽ không bao giờ buồn chán. Năm ngoái, các nhà tâm lý học đã đăng tải những bằng chứng đầu tiên của khả năng nhìn trước tương lai. Các kết quả nghiên cứu trong phòng thí nghiệm đã khiến các nhà nghiên cứu tin rằng những sự kiện thậm chí còn chưa xảy ra có thể ảnh hưởng đến hành vi của con người. Phải chăng đây chỉ là một sự trùng hợp kỳ lạ? Hay đó có thể là một phần của bộ não con người mà chúng ta còn chưa hiểu hết? Rất có thể, chính bạn sẽ là người trả lời những câu hỏi này. 

Nguồn: Sưu tầm